Rechters voor Rechters ondersteunde en nam deel aan de internationale conferentie ‘Effectieve Juridische Communicatie in het Nieuwe Mediatijdperk’, georganiseerd in Boedapest door de Hongaarse rechtersvereniging Res Iudicata (meer) (meer). Het gaf ons de gelegenheid om te spreken met veel Hongaarse collega’s en relevante NGO’s die zich bezighouden met de rechtsstaat. We willen graag enkele recente pogingen signaleren om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Hongarije verder te ondermijnen: (i) de “Black Friday”-vierkante overeenkomst met het Ministerie van Justitie en (ii) de schorsing van Kúria-rechter András Kovács als hoofd van het panel.
Het is zeer verontrustend dat dit momenteel gebeurt in een land dat deel uitmaakt van de Europese Unie, waar lidstaten verplicht zijn de fundamentele principes van de rechtsstaat, scheiding der machten en een onafhankelijke rechterlijke macht te delen.
Vierkante overeenkomst
Op vrijdag 22 november 2024 ondertekende de voorzitter van de Hongaarse Nationale Raad voor Justitie (meer) (de NJC) een vierpartijenovereenkomst met het Hongaarse ministerie van Justitie, de andere ondertekenaars zijn de president van Kúria en de voorzitter van het Nationaal Bureau voor Justitie. Op basis van deze overeenkomst gaf de NJC zijn voorafgaande goedkeuring aan een ongedefinieerd pakket voor justitiële hervormingen dat nog niet door het ministerie van Justitie aan het parlement was gepresenteerd. Als de NJC zou weigeren hiermee in te stemmen, zouden rechters en personeelsleden van de rechtbanken geen loonsverhoging krijgen.
Hongaarse rechters zijn hier zeer bezorgd over. In de eerste plaats omdat de NJC als onderdeel van de rechterlijke macht van de overheid niet bevoegd is om dergelijke overeenkomsten aan te gaan met de uitvoerende macht van de overheid. Dit schendt het beginsel van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Ten tweede heeft het ministerie van Justitie de NJC in feite gechanteerd om deze overeenkomst te ondertekenen. Rechters en hun medewerkers hebben sinds 2022 geen inflatiecorrecties meer ontvangen, terwijl de inflatie in deze periode opliep tot ongeveer 40%. Leden van de NJC kregen te horen dat rechters en hun medewerkers geen inflatiecorrectie zouden ontvangen als ze de overeenkomst niet zouden autoriseren. Het ondersteunen van overheidsplannen voor organisatorische herstructureringen zou niet de prijs moeten zijn van een inflatiecorrectie. Ten derde is het problematisch dat de NJC vooraf zijn goedkeuring heeft gegeven aan een hervormingspakket voor de rechterlijke macht waarvan de details en mogelijke effecten nog niet bekend waren.
Ook de procedure die de NJC in dit opzicht heeft gevolgd, staat onder streng toezicht van Hongaarse rechters. In afwijking van de normale procedure vond de vergadering plaats in een afgelegen dorp aan de grens met Roemenië in plaats van in Boedapest, met slechts beperkte fysieke – en geen online – aanwezigheid van rechters. Leden van de NJC ontvingen de conceptovereenkomst effectief slechts één werkdag voor de vergadering en mochten het concept niet delen voor overleg met Hongaarse rechters.
Sinds dit openbaar werd, protesteren Hongaarse rechters openlijk tegen deze overeenkomst. Honderden Hongaarse rechters hebben kritische meningen gepost op de websites van de Hongaarse rechtersverenigingen (Mabie en Res Iudicata) waarin ze hun afkeuring uitten en hun bezorgdheid uitten dat dit de onafhankelijkheid van de Hongaarse rechterlijke macht verder zal ondermijnen (meer). De voorzitter van de Nationale Raad voor Justitie, Péter Szabó, trad af (maar bleef lid) op 3 december 2024 en erkende dat het verkeerd was om de overeenkomst te ondertekenen.
Hongaarse rechters protesteerden samen met rechtbankmedewerkers en bezorgde burgers in een ongekende gezamenlijke stand-up voor het gebouw van de NJC op 11 december 2024. Dit protest is een sterk signaal dat de NJC de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht moet verdedigen en vrij moet opereren van onterechte politieke druk.
In de kritische Rule of 2024 van Law Report on Hungary wees de EU-Commissie er ook op dat het niveau van de beloning van rechters en gerechtspersoneel verder is verslechterd. Die kwestie rechtvaardigt een serieus debat binnen het Hongaarse parlement. En hetzelfde geldt voor het voorgestelde hervormingspakket voor de rechterlijke macht dat onlangs in allerijl bij het parlement werd ingediend zonder zinvol overleg met de relevante juridische organisaties (meer).
Rechters voor Rechters steunt de Hongaarse rechters die protesteren tegen dit politieke pakket dat de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht ondermijnt (meer). Rechters voor Rechters herhaalt haar boodschap dat deze in november ondertekende ‘quid pro quo’-overeenkomst niet kan worden gebruikt als legitimatie voor dergelijke hervormingsvoorstellen.
Rechters voor Rechters werd onlangs geïnformeerd over de zaak van Kúria-rechter András Kovács (het Hongaarse hooggerechtshof) die op 26 november 2024 werd geschorst uit zijn functie als hoofd van een van de gerechtelijke panels door de Kúria-president András Varga Zs. András Kovács was sinds 2012 panelhoofd bij de Kúria. Zijn panel nam een aantal politiek gevoelige beslissingen die ongunstig waren voor de Hongaarse regering.
Rechter Kovács heeft zich ook uitgesproken tegen en aandacht gevraagd (onder andere in verschillende publicaties) (meer) (meer) voor de stappen die de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Hongarije ondermijnen en voor het feit dat het systeem voor toewijzing van zaken van de Kúria vatbaar is voor misbruik. In mei 2024 instrueerde president Varga rechter Kovács om af te zien van het publiceren van een artikel over het systeem voor toewijzing van zaken van de Kúria, op basis van het feit dat de gegevens die erin worden gebruikt niet openbaar zijn en dat de publicatie ervan de autoriteit van de rechtbanken in gevaar zou brengen. Rechter Kovács heeft gevraagd om een rechterlijke toetsing van het publicatieverbod.
De schorsing is de laatste van verschillende maatregelen die de afgelopen maanden tegen rechter Kovács zijn genomen vanwege zijn kritische houding ten opzichte van de ontwikkelingen in de Hongaarse rechterlijke macht en de Kúria. De president van de Kúria heeft een individuele maatregel uitgevaardigd waarin hij de leiderschapsbevoegdheden van rechter Kovács voor een periode van twee jaar heeft opgeschort, terwijl zijn andere privileges intact blijven. Dit betekent dat rechter Kovács de titel “Head of Panel” zal blijven dragen en dat zijn beloning en andere rechten ook niet zullen veranderen, maar dat hem wel het recht zal worden ontnomen om de werking van zijn panel te organiseren en dat hij ook zijn recht zal verliezen om te presideren over het beoordelen van panels in individuele zaken. Rechter Kovács is van plan om de schorsingsmaatregel aan te vechten voor een arbeidsrechtbank met de hulp van het Hongaarse Helsinki Comité (meer).
Rechters voor Rechters zal de zaak van rechter András Kovács nauwlettend volgen.
Meer informatie over de Hongaarse ontwikkelingen is te vinden op:
- Statement – Res Iudicata
- MABIE’s Communication on ensuring proportionality of judicial salary
- Black Friday bij Hongaarse rechtbanken – Hongaars Helsinki Comité
- Attempts-at-the-Kuria-to-silence-judicial-dissent – Hongaars Helsinki Comité
- Presidentiële vergelding tegen kritische meningen bij de Kúria – Hongaars Helsinki Comité